Biobased plastiklerde en önemli konu hammadde kaynağı olarak petrol bazlı kaynaklar yerine, yenilenebilir kaynakların kullanılmasıdır (örneğin şeker kamışı). Biodegradable (Biyolojik olarak çözünebilir) plastikler ise bertaraf edilme yöntemlerine göre sınıflandırılırlar. Bu tür plastikler mikroorganizmalar tarafından besin ve enerji kaynağı olarak kullanılabilir ve bunun neticesinde söz konusu plastik malzeme bu mikroorganizmalar tarafından CO2, su ve biokütle olarak ayrıştırılır.
Her Biobased (biyolojik kaynaklı) plastik biodegrabadle değildir, yani bir plastik malzeme ya da ürünün biyolojik kaynaklı olması aynı zamanda doğada çözünebilir olduğu anlamına gelmez. Her biodegradable (doğada çözünebilir) plastik ise, biyolojik kaynaklı olmak zorunda değildir. Dolayısı ile her biyolojik kaynaklı plastik ürünün aynı zamanda doğada çözünebilir olması ya da tersi önerme doğru değildir.
Konu ile ilgili olarak bir diğer durum ise özellikle ambalaj sektöründe sıklıkla kullanılan “oxo-biodegradable” ve ya “oxo-degredable” olarak bilinen ve genellikle PE, PP ve ya PET bazlı ürünlerdir ki belli bir zaman diliminde doğada çözünebildiği iddia edilir.
Üretim aşamasında bu ürünlere ilave edilen metaller aracılığı ile doğada çözünebilir olduğu teorik olarak varsayılmak ile birlikte bu konuyu destekleyen çalışmaları göremiyoruz. Konu ile ilgili emin olabilmek adına ilgili ürünlerin EN13432 ve/ veya EN14495 normlarına göre yapılmış testlerini görmemiz gerekiyor, ancak bu iddialar şimdilik teoriden ibaret gibi görünmektedir.
GERİ DÖNÜŞÜMÜN AŞAMALARI
Değerlendirilebilir atıklar diğer atıklar ile karıştırılmadan temiz ve ayrı biriktirilir.
Belediyeler tarafından temiz ve ayrı olarak uygun araçlarla toplanır.
Daha detaylı olarak ayırma tesislerinde malzeme özelliklerine göre sınıflandırılır.
Bu atıklar tekrar işlenmek ve değerlendirilmek üzere belgeli geri dönüşüm işletmelerine sevk edilir. Bu aşamada gerekli üretim de her malzeme türü için farklı işlemlerden oluşur.
Kaynakta ayrı toplama, geri kazanılabilir nitelikli cam, metal, plastik, kağıt ve karton türü ambalaj atıklarının organik atıklarla karışmadan ayrı toplanması anlamına gelmektedir ki, toplanacak malzemenin kalitesini artırmaktan, düzenli depolama alanlarından sağlanacak hacimsel tasarrufa kadar bir çok faydası bulunmaktadır. Toplamada karşılaşılan en temel ve ortak sorun, bölge sakinlerinin konu ile ilgili bilinçlendirilmesidir. İki ayrı toplama sistemi vardır.
Poşetli Toplama: Bu sistem apartman görevlilerinin bulunduğu, belirli bir hizmet sistematiğine sahip toplu konut alanları ve siteler için daha uygun görülmektedir. Bu sistemde, kat sakinleri geri kazanılabilir nitelikli atıklarını ayrı biriktirerek apartman görevlilerine ayrıca teslim etmekte, apartman görevlileri ise bu poşetleri yerel yönetimlerce kendilerine teslim edilen renkli büyük torbalar içerisinde biriktirerek, belirlenen günde kapı önüne çıkartmakta, söz konusu torbalar da yerel yönetimler tarafından çöpten ayrı olarak toplanarak ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
Konteynerli Toplama: Poşetli toplamadan çok, konteynerli toplama sistemin yaygın olduğu ve belirli bir sosyo-ekonomik düzeyde bulunan bölgeler için daha uygun olan bu modelde, alan dahilinde çöp konteynerlerinin yanına ambalaj atıklarının atılabileceği konteynerler yerleştirilmektedir. Söz konusu bu konteynerler, ayrı bir araçla çöpten ayrı toplanmakta ve ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
Yapılaşmanın çok seyrek, yerleşik nüfusun az, konteynerli toplamanın yaygın olduğu yerlerde bu tip sistemlerin, " bring-center" tabir edilen geri kazanım noktaları ile desteklenmesi uygun olmaktadır. Bölgede yaşayanlar, ambalaj atıkları oluştukça getirip bu konteynerlere atmakta ve yerel yönetimler de bunları belirli bir program çerçevesinde ayrıca toplamaktadırlar
Polietilen (Polyethylene) (PE): Geniş bir kullanım alanı vardır, çok ucuzdur.
Polipropilen (Polypropylene) (PP): Yaygın kullanılan plastiklerdendir. Otomobil yan sanayinde, bahçe mobilyalarında vb. yerlerde kullanılır.
Polistiren (Polystyrene) (PS): Paketleme, elektronik ve beyaz eşyaların plastik kısımları vb. kullanım alanları vardır.
Polietilen tereftalat (Polyethylene terephthalate) (PETE): Pet şişe ismi bu malzemeden gelmektedir.
Polyamid (Polyamide) (PA) (Nylon): Fiber, diş fırçası kılları, misina vb. kullanım alanları vardır.
Polyester (Polyester): Tekstilde kullanımı yaygındır.
Polivinil klorid (Polyvinyl chloride) (PVC): Boru, profil vb. imalatında kullanılır.
Polikarbonat (Polycarbonate) (PC): CD, gözlük vb. imalatında kullanılır.
Akrilonitril bütadien stiren (Acrylonitrile butadiene styrene) (ABS): Elektronik aletlerin plastik aksamında yaygın olarak kullanılır.
Poliviniliden klorid (Polyvinylidene chloride) (PVDC) (Saran): Yiyecek paketlemede kullanılır.
Artan kullanım alanlarına bağlı olarak plastiklerin neden olduğu çevre kirliliği de gün geçtikçe ciddi boyutlara ulaşıyor. Bu nedenle plastik malzemelerin geri dönüşümü her geçen gün daha da önem kazanıyor. Çoğunlukla organik polimerlerden üretilen bu plastiklerin geri dönüşümü çevre kirliliğini azalttığı gibi organik polimerlere alternatif bir kaynak oluşturduğu için ekonomik olarak da avantaj sağlıyor.
Ancak bu polimerlerdeki az bir safsızlık bile üretilen malzemenin dayanıklılığını ve kalitesini azaltabildiği için geri dönüştürülen polimerler her alanda kullanılamıyor.
Son dönemde geri dönüştürülecek polimerlerin daha doğru ve daha hızlı ayrılmasını sağlayacak araştırmalar önem kazanıyor. Bu ayırma tekniklerinde genellikle polimerlerin yoğunluk veya elektrostatik özellikleri kullanılsa da son dönemde daha basit bir teknolojinin kullanılmasına imkân tanıyan, optik özelliklerin öne çıktığı yöntemler de yaygınlaşmaya başladı.
